عوارض نیم درصدی، ۱۶ درصد صادرات محصولات کشاورزی را کاهش داد

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: براساس آمار گمرک در نیمه نخست سال‌جاری ۳ میلیون و ۳۹۷ هزار و ۷۱۹ تن و ۸۳۳ کیلوگرم مواد غذایی و محصول کشاورزی به ارزش یک میلیارد و ۹۵۱ میلیون و ۷۴ هزار و ۲۲۶ دلار صادر شده، این در حالی است که در نیمه نخست سال گذشته ۳ میلیون و ۹۵۷ هزار و ۳۴۶ تن و ۲۸۳ کیلوگرم مواد غذایی و محصول کشاورزی به ارزش ۲ میلیارد و ۳۴۰ میلیون و ۴۶ هزار و ۹۸۲ دلار از کشور صادر شده بود. این امر نشان‌دهنده آن است که صادرات محصولات کشاورزی به لحاظ وزنی با کاهشی ۱۶ درصدی و به لحاظ ارزشی با کاهشی ۱۴ درصدی روبه‌رو بوده است. انواع سبزی و صیفی و محصولات جالیزی از جمله هندوانه و گوجه‌فرنگی بیشترین میزان صادرات محصولات کشاورزی را به خود اختصاص داده‌اند که عمده‌ترین مقاصد صادراتی نیز کشور‌های عراق، امارات و افغانستان بوده‌اند.

عوارض نیم درصدی؛ بلای جان صادرات

یکی از دلایل اصلی کاهش صادرات در این بازه زمانی به وضع عوارض نیم‌درصدی صادرات محصولات کشاورزی توسط مجلس شورای اسلامی برمی‌گردد.

براساس بخشنامه ۱۴ فروردین ۱۴۰۰ گمرک، به‌منظور جبران صادرات آب مجازی از کشور از طریق صادرات محصولات کشاورزی و غذایی در بودجه ۱۴۰۱، اخذ نیم درصد از ارزش پایه صادراتی این محصولات به‌عنوان عوارض صادرات آب مجازی مصوب شده که توسط گمرک اخذ و به خزانه‌کل کشور واریز می‌شود.

این در حالی است که کارشناسان کشاورزی و بخش خصوصی مرتبط معتقدند عوارض نیم درصدی صادرات محصولات کشاورزی باید بر محصولات آب‌بری همچون هندوانه و خربزه و صیفی‌جات دیگر گرفته شود و محصولات دیگری که آب بسیار کمی را مصرف می‌کنند از آن‌ها عوارض اخذ نشود.

همین امر طی نیمه نخست سال‌جاری سبب کاهش صادرات و ارزآوری زعفران و پسته شده و قاچاق این محصولات را بشدت افزایش داده، این در حالی است که بخش زیادی از ارزآوری سالانه محصولات کشاورزی از این دو محصول بود.

کاهش ۵۵ درصدی صادرات محصولات کشاورزی به چین

چین یکی از کشور‌هایی بود که بخش زیادی از محصولات کشاورزی تولیدکنندگان داخلی به آن کشور صادر می‌شد به طوری که چشم‌بادامی‌ها مشتری ثابت میگو، زعفران و پسته ایران بودند. با این حال آمار‌های ۶ ماهه نخست سال‌جاری در مقایسه با همین بازه زمانی در سال گذشته نشان دهنده آن است که صادرات به این کشور به لحاظ وزنی از ۲۵ هزار تن به ۲۲ هزار تن و به لحاظ ارزشی از ۱۱۹ میلیون دلار به ۵۳ میلیون دلار کاهش یافته که نشان‌دهنده کاهش ۵۵ درصدی است.

وضعیت وخیم صادرات پسته و زعفران

پسته یکی از ارزآورترین محصولات صادراتی کشورمان در سال گذشته بود به طوری که ۹۱۰ میلیون دلار در سال گذشته ارزآوری داشته، اما با وضع عوارض نیم‌درصدی بر صادرات این محصول در ۶ ماهه نخست سال، میزان صادرات پسته به لحاظ ارزشی تنها به ۱۲۷ میلیون دلار رسیده است. زعفران یکی دیگر از محصولات کشاورزی ایران است که مشتریان زیادی در بین کشور‌های مختلف جهان دارد و با وجود آنکه به طور متوسط طی ۵ سال اخیر بین ۲۰۰ تا ۳۵۰ میلیون دلار ارزآوری داشته، ولی در نیمه نخست سال‌جاری، صادرات این محصول از ۶۵ میلیون دلار فراتر نرفته است.

مجلس عوارض نیم درصدی صادرات را بردارد

محسن احتشام، رئیس شورای ملی زعفران در این خصوص گفت: سال گذشته مجلس شورای اسلامی عوارض نیم درصدی را بر صادرات محصولات آب بر در نظر گرفت، ولی با این حال نمی‌توان زعفران و گیاهان دارویی را همانند هندوانه و صیفی جات دانست، چون این محصولات عمدتاً در مناطق خشک و کویری پرورش داده می‌شود. وی افزود: در این مناطق نمی‌توان محصولات کشاورزی دیگری کاشت به همین دلیل برای گذران زندگی، مردم این مناطق رو به کشت زعفران آورده‌اند با این حال اگر این نیم درصد صرف برند سازی، بازاریابی، توسعه مصرف داخلی و خارجی و افزایش صادرات این محصول به دیگر کشور‌ها می‌شد می‌توان آن را منطقی جلوه داد، ولی در وضعیت فعلی امری بشدت مذموم است. رئیس شورای ملی زعفران خاطرنشان کرد: طی یک سال اخیر صادرات زعفران بشدت کاسته شده است که یکی از مهم‌ترین دلایل این امر را می‌توان به اخذ عوارض نیم‌درصدی از صادرکنندگان نسبت داد؛ بنابراین باید هر چه سریعتر مجلس این قانون را حذف کند.

صادرکننده توان رقابت با قاچاقچیان را ندارد

غلامرضا میری، رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران کشور در این‌باره می‌گوید: در حال حاضر زعفران ایران بشدت در حال قاچاق است. زعفران از کشور خارج می‌شود و به‌صورت غیرقانونی به کشور‌های دیگر می‌رسد.

کشور‌های هند و چین دو بازار پرمصرف زعفران هستند و حداقل بین ۸۰ تا ۱۰۰ تن زعفران مصرف می‌کنند. این دو کشور دارای تعرفه صادرات هستند و افراد سعی دارند از طریق قاچاق این محصول را وارد کشور مقصد کنند. افغانستان این تعرفه را پرداخت نمی‌کند و تجار افغان زعفران از ایران خریداری و به کشور‌های دیگر صادر می‌کنند.

وی افزود: متأسفانه بستری برای قاچاقچیان فراهم شده تا این محصول را به‌صورت قاچاق صادر کنند.

محصولاتی مانند پسته، برنج، آهن و... قاچاق نمی‌شوند، اما زعفران براحتی قابل قاچاق است و براحتی می‌توان از کشور خارج کرد. برای اینکه بتوانیم زعفران را با برند ایرانی صادر کنیم، حتماً باید دست قاچاقچیان کوتاه شود.

تأثیر عوارض نیم درصدی بر افزایش قاچاق پسته

محمد صالحی، رئیس هیأت مدیره انجمن پسته درخصوص وضع عوارض نیم درصدی برای صادرات محصولات کشاورزی نیز گفت: پسته به آب بسیار کمی برای رشد نیازمند است، از طرف دیگر کل سود صادرات این محصول ۱.۵ تا ۲ درصد است و با توجه به اخذ نیم درصد آن توسط گمرک دیگر صادرات این محصول به صرفه نیست و همین امر منجر به افزایش قاچاق پسته شده است. وی افزود: به طور مثال میزان صادرات پسته از ۴۰ تا ۵۰ هزار تن در مهرماه سال گذشته به ۷ تا ۸ هزار تن در مهر ماه سال‌جاری کاهش یافته است.

موضع وزارت جهاد کشاورزی علیه عوارض نیم درصدی

شهریور ماه امسال بود که سید جواد ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی اظهار کرد: در جلسه دیپلماسی غذایی موضوع عوارض نیم درصدی آب مجازی توسط مجلس مورد بحث قرار گرفت، به همین دلیل قرار است با مجلس شورای اسلامی درخصوص این قانون و اصلاح آن تا دو هفته دیگر مذاکراتی صورت گیرد. از طرف دیگر محمد مهدی برومندی، معاون وزیر جهاد کشاورزی نیز درخصوص گلایه صادرکنندگان محصولات کشاورزی از عوارض نیم درصدی محصولات غیرآب‌بر گفت: این عوارض نیم درصدی با مصوبه مجلس انجام شده و می‌بایست برای ۷ محصول پرآب‌بر کشاورزی استفاده می‌شد، اما با این حال این مصوبه شامل همه محصولات کشاورزی از جمله محصولات کم آب‌بر نیز شده است به همین دلیل در این زمینه با گمرک مذاکراتی کردیم، اما آن‌ها خود را موظف به اجرای مصوبه می‌دانند.

وی ادامه داد: قرار است در این زمینه مذاکره کنیم و اگر به نتیجه رسیدیم، حتی موضوع را در سران قوا مطرح کنیم، چرا که به‌دنبال تسهیل صادرات محصولات کشاورزی هستیم.

با وجود این به نظر می‌رسد وزارت جهاد کشاورزی همچنان نتوانسته موافقت مجلس را با برداشته شدن این عوارض صادراتی جلب کند به همین دلیل انتظار می‌رود همچنان صادرکنندگان محصولات کشاورزی با مشکل روبه‌رو باشند.